Nadat het corona-virus onverwacht de kop opstak en zich verspreidde in Zuid-Korea, is dat de afgelopen dagen ook in Italië gebeurd. De uitbraak in Zuid-Korea wakkerde de angst aan dat andere Aziatische landen buiten China er ondanks alle maatregelen ook door getroffen kunnen worden, met alle bijbehorende disruptieve economische effecten van dien. De angst groeit dat ook de Europese economie er tegenwind van kan krijgen.

Hoe kan de virusuitbraak de economische groei raken?
Het effect is tweeledig. Door de maatregelen die in China genomen zijn om verdere verspreiding te voorkomen, is de consumptie in dat land danig verstoord. Door de sluitingen van winkels en (in)reisverboden, blijven de consumenten thuis. Dit raakt vooral bedrijven en landen die veel verkopen in China. Duitsland is bijvoorbeeld zo’n land.

Het andere kanaal waarlangs de economieën in het Westen hinder ondervinden van de corona-uitbraak, is de productie. In loop der tijd is het zogeheten ‘just-in-time’ productieproces geperfectioneerd. Dat houdt in dat veel bedrijven in het Westen, zoals autofabrieken in Duitsland, onderdelen niet meer op grote schaal in eigen magazijnen opslaan. De onderdelen komen uit verschillende landen en precies op het juiste moment. Vaak hebben bedrijven onderdelen voor enkele weken in huis.

China is zo goed als altijd één van de belangrijkste landen waar onderdelen vandaan komen. Door restricties en het feit dat veel fabrieken in China niet open zijn geweest en thans niet op volle capaciteit draaien, is het niet vreemd dat 94 procent van de Forbes 1000 bedrijven verstoringen zien in aanvoer van onderdelen.

Zoals gezegd hebben bedrijven doorgaans voorraden voor enkele weken. Dat is momenteel waarschijnlijk wat opgerekt in verband met het Chinese nieuwjaar. In China betekent dat een week vakantie voor veel werknemers en bedrijven die onderdelen aangeleverd krijgen uit China hebben veelal tijdelijk iets meer voorraden aangelegd.

Dit betekent dat de tekorten aan onderdelen de komende maanden bedrijven parten kunnen gaan spelen. Onderdelen worden doorgaans per schip vanuit China naar Europa gebracht, omdat dat de goedkoopste manier is. Veel schepen zijn vóór de uitbraak van het virus uitgevaren, met de voorraden voor de komende weken/maanden. Sinds de uitbraak is het rustiger geworden op de wereldzeeën, waardoor tekorten aan onderdelen in het voorjaar of de zomer kunnen optreden.

Hoe groot kan het effect zijn?
Omdat China het epicentrum is van de uitbraak, is het te verwachten dat de economische gevolgen daar het grootst zullen zijn. De economische groei in het eerste kwartaal kan in plaats van ongeveer 6 procent wel eens 2 of 3 procent blijken te zijn. Enige overloopeffecten naar het tweede kwartaal zijn ook niet uitgesloten.

In het Westen is het effect ook in de eerste twee kwartalen van het jaar te verwachten. Omdat de economische groei al voor de uitbraak van het corona-virus vertraagde, kan dat in sommige landen tot een tijdelijke krimp leiden. Daarbij valt te denken aan Italië, Frankrijk en Duitsland.

Het negatieve effect op de groei zal zeer waarschijnlijk tijdelijk zijn. Het virus zal uiteindelijk weer verdwijnen of onder controle raken. De vergelijking met het SARS-virus in 2003 ligt voor de hand. Ook toen was er tijdelijk een negatief effect op de groei en op de markten te zien maar na enkele maanden trokken beide weer hard aan.

Ook normaliseert langzaam maar zeker het productieproces in China met steeds meer bedrijven die hun deuren openen.

De groeicijfers uit Japan, Duitsland, Frankrijk, Italië, Singapore, Thailand, Maleisië, Indonesië en Zuid-Korea over het vierde kwartaal laten zien dat de economische groei iets afkoelde. De ongetwijfeld zwakkere macro-economische cijfers die de komende tijd naar buiten zullen komen (om eerder genoemde redenen), zijn dus niet toe te schrijven aan het virus alleen. Dit is conform mijn verwachting voor dit jaar, zoals uitvoerig omschreven in onze publicatie ‘Outlook 2020: Look out!’.

De uitbraak van het corona-virus zal vooral de komende maanden economische gevolgen hebben. De kans is echter groot dat die gevolgen niet structureel zullen zijn. Wanneer de verdere verspreiding vertraagt en uiteindelijk stopt (zie verderop), is een economisch herstel te verwachten, en dus betere macro-economische cijfers. De stilgevallen productie en consumptie uit de eerste helft van 2020 zullen dan grotendeels ingehaald worden in de tweede helft van het jaar. Die inhaalslag zal dan de groei opstuwen.

Daarnaast is er nog een groeigunstig effect te verwachten naar aanleiding van het corona-virus. Omdat de groeiafkoeling zoals gezegd in de laatste maanden van 2019 is ingezet en het corona-virus de groei verder onder druk zet, neemt de kans toe dat de overheden in Europa in actie zullen komen in de zin dat ze de economische groei zullen stimuleren via een ruimer begrotingsbeleid. Dit kan zeker voor Duitsland van toepassing zijn, omdat de economie van dat land stagneerde aan het eind van 2019 en de roep om een stimulerender begrotingsbeleid – voor het eerst sinds 2012 – steeds luider wordt. Het corona-virus kan het laatste zetje zijn voor de regering in Berlijn om daadkrachtiger in actie te komen. Hierbij is het relevant op te merken dat de ruimte om de economie via deze weg te steunen in China en Europa aanmerkelijk groter is dan in de VS. In het laatste land is de ruimte door de zeer hoge begrotingstekorten kleiner maar ook doordat dit jaar een verkiezingsjaar is. In zo’n jaar is de vereiste samenwerking voor een begrotingsimpuls tussen de Democraten en de Republikeinen minder waarschijnlijk.

Daarnaast is het waarschijnlijker dat de centrale banken zoals de ECB en de Fed maar ook de centrale bank van China, de geldkranen verder open zetten. Afhankelijk van de ontwikkelingen de komende tijd, is een nieuwe renteverlaging in de VS waarschijnlijk, waarbij we zelfs niet moeten uitsluiten dat de bank de rente voor de zomer met een half procentpunt kortwiekt.

Dat zou niet alleen de economische groei op termijn stimuleren maar zou vrijwel zeker de financiële markten op de korte termijn goed doen. De afgelopen jaren blijken de koersen op de financiële markten vooral door de mate van (over)liquiditeit gedreven te zijn.

Een pandemie of een afname waarschijnlijker?
In China neemt het aantal nieuwe corona-gevallen af en overal in de wereld wordt hard gewerkt aan het uitvinden van een vaccin tegen het virus. Het is een kwestie van tijd voordat er goed nieuws komt van dat front.

Op het noordelijk halfrond zijn het voorjaar en de zomer op komst. Virussen kunnen doorgaans slecht tegen warm weer, wat betekent dat de omgeving voor het verder verspreiden van het corona-virus minder gunstig wordt.

De verspreiding van het virus buiten China is een feit, maar dat wekt ook geen verbazing gezien het feit dat er in de wereld veel gereisd wordt en de uitbraak plaats vond precies op het moment dat veel Chinezen, in verband met de nieuwjaarviering, uit alle hoeken van de wereld naar hun moederland kwamen om vervolgens terug te keren naar hun woonplaats buiten China. In dat licht is het aantal gevallen buiten China beperkt te noemen.

Samenvattend:
Het zou niet verbazen als de economische groei met een vertraging reageert op de uitbraak van het corona-virus. Mede, maar niet alleen, door het virus is de kans groot dat de economische groei dit jaar lager zal zijn dan in 2019.

De financiële markten reageren veel sneller op de ontwikkelingen en prijzen die in. Wanneer duidelijk wordt dat het virus zich minder snel verspreidt en uiteindelijk de verspreiding stopt, is een herstelrally te verwachten, zeker als de centrale banken tegelijkertijd het monetaire beleid nog ruimer maken. Een zwakkere dollar en een stijging van de langetermijnrentes zou dan ook voor de hand liggen. Merk ook op dat de daling van de aandelenkoersen van de laatste tijd vooralsnog aanmerkelijk kleiner is dan de daling van de koersen eind 2018, toen de grootste bron van zorg niet zozeer economisch maar monetair was: beleggers waren bang dat de Fed de geldkraan dicht zou draaien.

Dit is een bijdrage van Edin Mujagić, hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer. Mujagić deelt zijn macro-economische overpeinzingen ook regelmatig in Effect.

Heeft u nog geen abonnement op Effect? Word voor slechts 75 euro per jaar lid van de VEB, dan ontvangt u Effect iedere maand.